Հայկական ժամանակ. Ռուսաստանի և ԱՄՆ-ի նախագահներ Վլադիմիր Պուտինն ու Ջո Բայդենը այսօր տեսակոնֆերանսի ձևաչափով  կանցկացնեն առաջին բանակցությունները հունիսից ի վեր: Բանակցությունները, ինչպես հայտարարել է Սպիտակ տունը, կկենտրոնանան Ուկրաինայի տարածք ռուսական հնարավոր ներխուժման վրա։

 

Արևելյան Եվրոպայում նոր մեծ պատերազմի հավանականությունը վերջին երկու ամիսների ընթացքում  լայնորեն քննարկվել է լրատվամիջոցներով, դրանք ուսումնասիրել են նաև ամերիկյան հատուկ ծառայությունները, որոնք ի վերջո կարողացել են համոզել իրենց եվրոպացի դաշնակիցներին այդ սպառնալիքի իրական լինելու մասին։ Բայց արդյո՞ք երկու նախագահները կկարողանան փոխզիջումային կետեր գտնել, որպեսզի նրանք դադարեն խոսել Ատլանտյան օվկիանոսի երկու կողմերում մեծ ներխուժման մասին, մնում է մեծ հարց:

 

BBC-ն գրում է, որ և՛ Բայդենը, և՛ Պուտինը բանակցություններից մի քանի օր առաջ շատ հստակ արտահայտել են  իրենց նպատակները, սակայն առայժմ այս դիրքորոշումները բավականին տրամագծորեն հակառակ են թվում։

 

Պուտինն ու Բայդենը գիտեն՝ իրենցից յուրաքանչյուրն ինչ է ուզում.

 

Ինչպես բազմիցս ասել է Պուտինը, թեև ՆԱՏՕ-ին Ուկրաինայի անդամակցության հարցը այժմ օրակարգում չէ, Մոսկվան դաշինքի երկրների կողմից հարևան պետության տարածքի «ռազմական զարգացումը» դիտարկում է որպես իր համար անընդունելի «կարմիր գիծ»։ Ուկրաինայի արևմտյան դաշնակիցները, Ռուսաստանի կողմից ռազմական ներխուժման մասին լուրերի ֆոնին, մեծացնում են Կիևին ռազմական օգնության մատակարարումները՝ դրանով իսկ անցնելով Կրեմլի տեսանկյունից այս «կարմիր գիծը»։

 

Նախագահ Բայդենն իր հերթին դեկտեմբերի 3-ին կայացած ճեպազրույցում պարզաբանել է, որ աշխատում է քայլերի և միջոցների մի ամբողջ ցանկի վրա, որոնք հարևան երկիր ներխուժումը չափազանց թանկ գին կդարձնեն Ռուսաստանի համար: «Ես մշտական կապի մեջ եմ Եվրոպայում մեր դաշնակիցների՝ ուկրաինացիների հետ: Այժմ ես հավաքում եմ այն, ինչը, կարծում եմ, կլինի ամենաընդգրկուն և բովանդակալից նախաձեռնությունների շարքը, որոնք ուղղված կլինեն Պուտինի համար շատ դժվարեցնելու այն, ինչ նա վախենում էր, որ մարդիկ կարող են անել», - ասել է նա:

 

«Պատերազմ»-ը՝ լրատվամիջոցներում

 

Ուկրաինայի տարածք ռուսական հնարավոր ներխուժման թեման հայտնվեց ամերիկյան լրատվամիջոցներում հոկտեմբերին, և դրանից հետո գրեթե ամեն շաբաթ տարբեր հրապարակումներ, հղում անելով ամերիկյան հետախուզական համայնքի աղբյուրներին, գրում էին Կրեմլի ագրեսիվ ծրագրերի մասին:

 

Նախ, Washington Post-ը հայտնել է ռուսական զորքերի՝ սահման տեղափոխման մասին, մի քանի օր անց Politico-ի կողմից հրապարակվել են տեղակայված զորքերի արբանյակային պատկերները, Bloomberg գործակալությունը հայտնել է խորհրդային ժամանակներից ի վեր պահեստազորի ամենամեծ կանչի մասին, որը իբր անցկացվել է Ռուսաստանում:

 

Բայց լրագրողներից ոչ ոք չի կարողացել ապացույց գտնել, որ նման բան իրականում եղել է։ Հատկանշական է, որ առաջին երկու շաբաթների ընթացքում, երբ հնարավոր պատերազմի թեման տարածված էր միայն ամերիկյան լրատվամիջոցներում, Կիևի պաշտոնյաները չէին շտապում տագնապալի հայտարարություններ անել՝ շեշտելով, որ իրենց սահմաններում առանձնահատուկ բան չեն տեսել՝ համեմատած 2016 կամ 2018 թվականների հետ:

 

Բայց երբ ոչ միայն լրագրողները սկսեցին խոսել հնարավոր ներխուժման վտանգի մասին, այլ ամեն շաբաթ, շաբաթական մի քանի անգամ այդ թեմային անդրադառնում էր ԱՄՆ-ի պետքարտուղար Էնթոնի Բլինկենը, Ուկրաինայի դիրքորոշումը փոխվեց:

 

Ուկրաինայի անվտանգության գրեթե բոլոր հիմնական պաշտոնյաներն այցելել են Վաշինգտոն, որից հետո Ուկրաինայի ղեկավարությունը սկսել է ասել, որ մտահոգված է նաև Կրեմլի հնարավոր ագրեսիվ ծրագրերով։

 

Վերջապես պարզ դարձավ, որ ԱՄՆ-ը լրջորեն հավատում էր մոտալուտ մեծ պատերազմի հնարավորությանը և մտադիր էր ակտիվորեն բանակցել Մոսկվայի հետ այս հարցի շուրջ, երբ ԿՀՎ տնօրեն Ուիլյամ Բերնսը չհայտարարված այցով Ռուսաստան ժամանեց։

 

Դեկտեմբերի 1-ին Բլինկենի և Ռուսաստանի արտգործնախարար Սերգեյ Լավրովի միջև Ստոկհոլմում կայացած բանակցությունների ընթացքում ուկրաինական հարցի շուրջ նույնպես բարդ քննարկում է տեղի ունեցել։

 

Ինչպես հայտնում է Bloomberg-ը, բանակցություններից հետո ոչ պաշտոնական ընթրիքի ժամանակ Լավրովը ևս մեկ անգամ հայտարարել է, որ 2014 թվականին Կիևում պետական հեղաշրջում է տեղի ունեցել, իսկ պետքարտուղարն ի պատասխան նրան հիշեցրել է, որ հեղաշրջմանը նախորդել է գրեթե 100 մարդու գնդակահարությունը  Վիկտոր Յանուկովիչին հավատարիմ անվտանգության աշխատակիցների կողմից:

 

Միևնույն ժամանակ, ինչպես դեկտեմբերի 6-ին գրել է բրիտանական Financial Times-ը, ԱՄՆ-ի շատ եվրոպացի դաշնակիցներ սկզբում նույնպես անվստահությամբ են արձագանքել Ուկրաինայի նկատմամբ Ռուսաստանի ագրեսիվ ծրագրերի մասին առաջին հրապարակումներին։

 

Ըստ թերթի՝ Վաշինգտոնը ստիպված է եղել գնալ հետախուզական տվյալների անսովոր լայն բացահայտման՝ Եվրոպայում դաշնակիցներին համոզելու համար, որ սպառնալիքն իսկապես գոյություն ունի։

 

Հայտնի չէ՝ արդյոք դա կապվա՞ծ է Financial Times-ի նկարագրած գործընթացների հետ, սակայն դեկտեմբերի 4-ին գերմանական Bild թերթը տպավորիչ ինֆոգրաֆիկա է հրապարակել ռուսական հնարավոր ներխուժման ծրագրի մասին, որտեղից կարելի է եզրակացնել, որ ՌԴ-ն նախատեսում է զավթել ոչ միայն Ուկրաինայի հարավ-արևելյան շրջանները, այլ հարևան երկրի տարածքի գրեթե երկու երրորդը։

 

ՌԴ ԱԳՆ պաշտոնական ներկայացուցիչ Մարիա Զախարովան հրապարակումն անվանել է անմիտ քարոզչություն։

 

Ի՞նչ են ասում Ռուսաստանում

 

Ռուս պաշտոնյաների դիրքորոշումը նույնպես որոշակի փոփոխությունների է ենթարկվել ամերիկյան մամուլում առաջին տագնապալի հրապարակումներից ավելի քան մեկ ամիս հետո :

 

Washington Post-ում և Politico-ում առաջին հրապարակումներից հետո Պուտինի մամուլի քարտուղար Դմիտրի Պեսկովը հերքեց զորքերի տեղափոխման փաստը, ամերիկացի լրագրողների աշխատանքը անվանեց «անորակ լցոնում» և նույնիսկ խորացավ աշխարհագրության մեջ՝ մատնանշելով, որ քաղաք Ելնյան, որտղ ռուսական զորքերի կենտրոնացման մասին գրել են արտասահմանյան հրապարակումները, ավելի մոտ է Բելառուսին, քան Ուկրաինային։

 

Կրեմլի խոսնակը պնդեց, որ այդ հրապարակումները «դատարկ, լարվածության անհիմն սրացում» են, և որ Ռուսաստանը որևէ վտանգ չի ներկայացնում որևէ մեկի համար։

 

Ինքը՝ Պուտինը, «Россия 24»-ին տված հարցազրույցում ամերիկյան հրատարակությունների հրապարակումները «տագնապային» է անվանել։

 

Ժամանակի ընթացքում, սակայն ռուսական կողմի  հռետորաբանությունը փոխվել է:

 

Բոլոր ռուս պաշտոնյաների դիրքորոշումն այժմ հանգում է նրան, որ եթե զորքերը տեղափոխվում են, ապա դա տեղի է ունենում Ռուսաստանի տարածքում, այսինքն՝ դա բացարձակապես ներքին ռուսական խնդիր է, որը չի սպառնում հարևաններից ոչ մեկին։ «Մենք իրավունք ունենք զորքեր տեղափոխել մեր տարածք, բայց որևէ էսկալացիայի մասին խոսք չկա»,- ասել է, օրինակ, Ռուսաստանի նախագահի օգնական Յուրի Ուշակովը։ 

 

Միևնույն ժամանակ, Մոսկվայում սկսել են խոսել այն մասին, որ Ուկրաինան պատրաստվում է հարձակվել ինքնահռչակ Լուգանսկի և Դոնեցկի վրա և իբր արդեն իր բանակի գրեթե կեսը քաշել է Դոնբասում սահմանազատման գիծ՝ ձևավորվելով. այնտեղ մինչև 125 հազար հոգանոց հարվածային խումբ։

 

«Գոյություն ունի Ուկրաինայի ռազմական մղում, որը սնուցում է Կիևի՝ մինսկյան համաձայնագրերը սաբոտաժի ենթարկելու տրամադրությունը, կերակրում է հակամարտությունը ռազմական ճանապարհով լուծելու պատրանքը», - ասել է Լավրովը։

 

Ինչ-որ պահի Ռուսաստանի արտաքին հետախուզական ծառայությունը նույնիսկ համեմատել է այն, ինչ կատարվում է Արևելյան Ուկրաինայում, իրավիճակի հետ, որը, իր կարծիքով, ձևավորվել է 2008 թվականին Հարավային Օսիայի պատերազմի սկսվելուց անմիջապես առաջ։

 

Մեկ ամսվա ընթացքում անցնելով նոր հակամարտության հնարավորության լիակատար հերքումից մինչև հայտարարություններ ուկրաինական բանակի կողմից ինքնահռչակ հանրապետությունների վրա մոտալուտ հարձակման մասին հայտարարություններ, Ռուսաստանը դեկտեմբերի 1-ին պաշտոնապես  զորավարժություններ է սկսել Հարավային ռազմական օկրուգում՝ 10 հազար զինվորականների մասնակցությամբ։

 

Նշենք, որ Պուտինի ու Բայդենի՝ տեսաձևաչափով հանդիպումը սպասվում է այսօր, ՌԴ ժամանակով 18:00-ին (ՀՀ ժամանակով՝ 19:00):

 

Շուշաննա Գրիգորյան

 

 

 

Նոյյան տապան   -   Ի՞նչ է գրում մամուլը